اخبار و بررسی لوازم
یاتاقان چیست ؟ کاربرد یاتاقان و انواع آن
یاتاقان
برند های موجود
جهت خرید یاتاقان وارد لینک مربوطه شوید
یاتاقان چیست؟
بیرینگ یا یاتاقان یک قطعه ی حیاتی در خودرو است که وظایف مهمی در موتور خودرو دارد. بیرینگ یا یاتاقان به صورت نیم‌دایره‌ای شکل است و برای ایجاد امکان حرکت بین دو جسم استفاده میشود. در موتور خودرو، پیستون بالا و پایین حرکت می‌کند و این حرکت توسط میل لنگ به حرکت چرخشی تبدیل میشود تا خودرو بتواند حرکت کند. برای ایجاد ارتباط بین میل لنگ و موتور و تسهیل تبدیل حرکت پیستون به میل لنگ و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از این ارتباط، از یاتاقان استفاده میشود.
یاتاقان در موتور خودرو به عنوان یک قطعه مقاوم و مهم محسوب میشود که از جنس فولاد یا برنز است و به طور معمول یک یا چند لایه مواد یاتاقانی درون آن قرار دارد. مواد یاتاقانی شامل آلیاژهای فلزی مانند قلع، آنتیموان، مس و سرب یا جیوه، قلع، گالیم و آلومینیوم است. این مواد بسته به وزن موتور و تأثیری که بر وزن نهایی آن می‌گذارند، در دو، سه یا چهار لایه بر روی پوسته قرار می‌گیرند.
در این حالت یاتاقان زدن (برینگ زدن) به وقوع می‌پیوندد و وقتی یک یاتاقان یا بیرینگ عملکرد نامناسبی داشته باشد و در حین حرکت بین دو جسم اصطکاک غیر عادی ایجاد شود یاتاقان زدن اتفاق می افتد. این مشکل ممکن است به خودرو و موتورش آسیب برساند.
روش های جلوگیری از یاتاقان زدن
از روش‌های دیگر برای جلوگیری از یاتاقان زدن و حفظ عملکرد بهینه خودرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
حفظ سطح روغن مناسب: بررسی سطح روغن موتور و اطمینان حاصل از اینکه سطح آن در حد مورد نیاز است، می‌تواند به جلوگیری از اصطکاک زیاد و یاتاقان زدن کمک کند. بنابراین، منظم بررسی و تکمیل سطح روغن موتور الزامی است.
توجه به دمای موتور: حفظ دمای موتور در محدوده مناسب بسیار حائز اهمیت است. دمای زیاد موتور می‌تواند منجر به کاهش عمر یاتاقان شود. بنابراین، توجه به سیستم خنک کننده موتور و حفظ دمای عادی موتور از اهمیت بالایی برخوردار است.
رعایت نکات استفاده از خودرو: استفاده صحیح و حفظ شرایط عادی در رانندگی می‌تواند از یاتاقان‌ها محافظت کند. از تغییرات سریع سرعت و تعجب زده شدن از خودرو خودداری کنید و سرعت معقول و پایدار را رعایت کنید.
تعویض به موقع قطعات سایر: عمر یاتاقان تحت تأثیر مستقیمی از عمر سایر قطعات خودرو است. بنابراین، تعویض به موقع قطعاتی مانند تسمه‌ها، شیرها، روانکارها و … که در تأمین حرکت و عملکرد صحیح خودرو نقش دارند، اهمیت دارد.
رعایت نکات تعمیر و نگهداری: رعایت دستورات تعمیر و نگهداری تولید کننده خودرو و بررسی منظم و حذف هر گونه خرابی یا نشتی در سیستم‌های مختلف خودرو از اهمیت بالایی برخوردار است. این اقدامات می‌توانند به جلوگیری از یاتاقان زدن و حفظ عملکرد بهینه خودرو کمک کنند.
از طرفی، مراجعه به کتابچه راهنمای خودرو و مشاوره با تعمیرکاران متخصص نیز می‌تواند در انجام صحیح اقدامات نگهداری و جلوگیری از یاتاقان زدن کمک کند.
آسیب های یاتاقان زدن
در این بخش قصد داریم تا به بررسی آسیب های ناشی از یاتاقان زدن بپردازیم.برخی از آسیب‌هایی که ناشی از یاتاقان زدن است عبارتند از:
- افزایش اصطکاک و حرارت: یاتاقان زدن می‌تواند اصطکاک بین بیرینگ و میل لنگ را افزایش دهد که منجر به افزایش حرارت و خشک شدن روغن میشود. این مشکل می‌تواند به کاهش عمر بیرینگ و سایر قطعات موتور منجر شود.
- لغزش و خرابی بیرینگ: یاتاقان زدن باعث لغزش بیرینگ و فرسایش سطح داخلی و خارجی آن میشود. این مشکل می‌تواند منجر به خرابی بیرینگ و افزایش فرسایش در موتور شود.
- افزایش وزن و تراکم: هنگامی که یک یاتاقان زده شود، اصطکاک غیر طبیعی میان بیرینگ و میل لنگ ایجاد میشود. این مشکل منجر به افزایش وزن و تراکم میل لنگ شده و در نتیجه باعث افزایش مصرف سوخت و کاهش عملکرد موتور میشود.
ترتیب لایه‌های مواد در یک یاتاقان (بلبرینگ) معمولاً به شکل زیر است:
لایه آلیاژ مس و سرب: این لایه، که به عنوان پایه یاتاقان استفاده میشود، از آلیاژ مس و سرب تشکیل شده است. این لایه عمدتاً برای انتقال بار و جلوگیری از اصطکاک میان قطعات استفاده میشود.
- لایه نیکل: لایه‌ی نیکل به‌عنوان یک لایه میانی بر روی لایه آلیاژ مس و سرب قرار می‌گیرد. این لایه به منظور افزایش مقاومت در برابر خوردگی و اصطکاک، و همچنین بهبود خواص سطحی استفاده میشود.
- لایه آلیاژ سرب و قلع: این لایه در برخی یاتاقان‌ها به عنوان لایهٔ خارجی بر روی لایه نیکل قرار می‌گیرد. آلیاژ سرب و قلع از موادی تشکیل شده است که دارای خواص ضد اصطکاک و خواص خود روغنی هستند. این لایه برای کاهش اصطکاک و سایش استفاده میشود.
- مواد پودری قلع: در برخی یاتاقان‌ها، به جای لایهٔ آلیاژ سرب و قلع، از مواد پودری قلع استفاده میشود. این مواد پودری قلع نیز برای کاهش اصطکاک و سایش استفاده میشود.
ترتیب و نوع لایه‌های مواد یاتاقانی ممکن است بسته به نوع و کاربرد یاتاقان متفاوت باشد. همچنین، فناوری‌ها و مواد جدید همچنان در حال توسعه هستند و ممکن است ترتیب لایه‌ها در بلبرینگ‌ها تغییر کند. بنابراین، برای هر نوع خاص یاتاقان، منابع تخصصی مربوطه را مطالعه کنید و توصیه‌های تولیدکننده را در نظر بگیرید.
انواع یاتاقان
در موتور خودرو دو نوع یاتاقان، یعنی یاتاقان‌های ثابت و متحرک، وجود دارد که به محورهای ثابت و متحرک میل‌لنگ متصل می‌شوند. در ادامه قصد داریم تا به بررسی انواع یاتاقان ها بپردازیم.
یاتاقان ثابت
یاتاقان ثابت: این نوع یاتاقان با محور اصلی یا ثابت میل‌لنگ ارتباط برقرار می‌کند. محور اصلی میل‌لنگ به بلوک سیلندر متصل است و تنها حول خودش می‌چرخد. یاتاقان ثابت نقش مهمی در حفظ استحکام و ثبات محور اصلی میل‌لنگ دارد. این یاتاقان به عنوان پایه و ثابت‌کننده محور اصلی عمل می‌کند و از لغزش و جابجایی ناخواسته آن جلوگیری می‌کند.
یاتاقان متحرک
یاتاقان متحرک: این نوع یاتاقان به محور متحرک میل‌لنگ، که با شاتون وصل شده است، متصل میشود. محور متحرک به وسیله شاتون به محور اصلی متصل شده و حرکت چرخشی دارد. یاتاقان متحرک به شاتون کمک می‌کند تا حرکت چرخشی آن به طور صحیح انتقال یابد و از لغزش و فرسایش ناخواسته جلوگیری می‌کند.
در کل، هر یک از این نوع یاتاقان‌ها نقش مهمی در عملکرد صحیح موتور خودرو دارند و برای حفظ استحکام و تعادل محورهای میل‌لنگ استفاده می‌شوند.
یاتاقان‌های ثابت
یاتاقان‌های ثابت نقش تکیه‌گاه میل‌لنگ را بازی می‌کنند و با اتصال حول محور ثابت میل‌لنگ، لقی آن را نسبت به پیستون و بلوک سیلندر تنظیم می‌کنند. وقتی میل‌لنگ در حال حرکت دورانی است، تمایل به حرکت رفت و برگشتی نشان می‌دهد و یاتاقان‌های ثابت این تمایل را که همان لقی میل‌لنگ است، کنترل می‌کنند و از ضربه‌های احتمالی به آن جلوگیری می‌کنند.
در موتورهای چهار سیلندر که رایج‌ترین موتورهای خودروها هستند، به طور معمول حداقل پنج یاتاقان ثابت برای نگهداری میل‌لنگ استفاده میشود. این یاتاقان‌ها میل‌لنگ را نگهداری می‌کنند و معمولاً به صورت سوراخ‌دار طراحی شده‌اند تا روغن و روانکننده‌ها از طریق این سوراخ‌ها به میل‌لنگ برسند و حرکت چرخشی آن را ساده‌تر کنند. همچنین، شیارهایی در حاشیه سوراخ‌ها قرار داده می‌شوند تا به عنوان مسیر جریان روغن عمل کنند.
یاتاقان‌های متحرک
یاتاقان‌های متحرک در میان شاتون و میل‌لنگ واقع شده و نقش مهمی در تنظیم لقی شاتون نسبت به میل‌لنگ و جلوگیری از ضربه‌های بین این دو دارند.این یاتاقان‌ها که به عنوان یاتاقان شاتون شناخته می‌شوند، ساختاری بسیار شبیه به یاتاقان میل‌لنگ دارند با این تفاوت که میل‌لنگ در آنها آزاد است و حرکت رفت و برگشت پیستون را به حرکت دورانی تبدیل می‌کند.
یکی از نیم‌دایره‌های یاتاقان متحرک به شاتون متصل میشود و نیم‌دایره دیگر پس از پیچیدن حول محور میل‌لنگ به آن پیچ و مهره میشود. این یاتاقان‌ها تنها شیاردار هستند و سوراخی ندارند.
یاتاقان‌ها در هر دو نوع (ثابت و متحرک)، از میل‌لنگ قطورتر هستند و فضای بین آنها را روغن پر می‌کنند. این روغن به شکل یک لایه بسیار نازک اطراف میل‌لنگ قرار می‌گیرد و در حفظ حرکت روان یاتاقان کمک می‌کند و همچنین به جذب ضربات کمک می‌کند.
مقاومت پوسته در برابر ترک و خورندگی
مقاومت پوسته یاتاقان‌ها در برابر ترک یا شکستگی بسیار اهمیت دارد. زیرا این قطعات در معرض ضربات و نیروهای قوی قرار می‌گیرند و باید توانایی مقاومت لازم را در برابر این ضربات داشته باشند. یاتاقان‌ها باید قادر باشند تا در مقابل ضربات مکانیکی مختلف که ممکن است به آنها وارد شوند، مقاومت کنند و از ترک و شکستگی جلوگیری کنند.
برای افزایش مقاومت در برابر ترک یا شکستگی، از موادی با خواص مکانیکی مناسب استفاده میشود. این مواد باید دارای استحکام و سختی کافی برای مقابله با ضربات باشند و بتوانند از پوسته یاتاقان در برابر شکستگی و ترک جلوگیری کنند. در انتخاب مواد، فاکتورهایی مانند استحکام، سختی، انعطاف پذیری و مقاومت در برابر خوردگی باید مورد توجه قرار گیرند.
همچنین، طراحی صحیح و سازگار با نیازهای عملکرد نیز نقش مهمی در افزایش مقاومت پوسته یاتاقان‌ها در برابر ترک و شکستگی دارد. اجزای سازنده یاتاقان مانند شکل و ضخامت پوسته، ساختار داخلی و اتصالات بین قطعات باید به گونه‌ای باشند که مقاومت بهتری در برابر ضربات و تنش‌های وارده ارائه کنند.
در نهایت، برای افزایش مقاومت پوسته یاتاقان‌ها در برابر ترک یا شکستگی، مهم است که فرآیندهای تولید، حمل و نقل، نصب و استفاده صحیح از یاتاقان‌ها رعایت شود. عدم رعایت این فاکتورها می‌تواند منجر به کاهش مقاومت و کیفیت یاتاقان شود و در نتیجه احتمال ترک و شکستگی بیشتری را به همراه داشته باشد.
مقاومت در برابر خورندگی (Corrosion Resistance) به میزان مقاومت مواد در برابر خوردگی و فرسایش در شرایط محیطی خاص اشاره دارد. در مورد مواد یاتاقان، باید به ویژگی‌های مقاومت در برابر حرارت (Heat Resistance) و مقاومت در برابر خورندگی معمولاً ناشی از روغن موتور توجه کرد.
انتخاب مواد یاتاقان
برای انتخاب مواد یاتاقان با مقاومت در برابر خورندگی مناسب، می‌توان از موارد زیر استفاده کرد:
فلزات مقاوم در برابر خوردگی: برخی از فلزات، مانند استیل ضدزنگ، آلیاژهای تیتانیوم و نیکل، مقاومت بالا در برابر خوردگی و حرارت را دارند. انتخاب فلزات مناسب بر اساس شرایط عملکرد و دمای عملیاتی موتور بسیار مهم است.
پوشش‌های مقاوم در برابر خوردگی: استفاده از پوشش‌های مقاوم در برابر خوردگی بر روی سطح یاتاقان‌ها می‌تواند آنها را در برابر تماس مستقیم با روغن موتور و حرارت محافظت کند. به عنوان مثال، پوشش‌های کروم، نیترید تیتانیوم و کاربید ولفرام در برابر خوردگی و سایش مقاوم هستند.
مواد صلب با خاصیت ضد سایش: استفاده از مواد صلب با خاصیت ضد سایش می‌تواند عمر مفید یاتاقان‌ها را افزایش دهد. به طور معمول، موادی مانند فولاد ضدزنگ و آلیاژهای مقاوم در برابر سایش مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در کل، انتخاب مواد یاتاقان با توجه به نیازهای خاص موتور و شرایط عملکرد آن امری حیاتی است. مشاوره با تولیدکننده یاتاقان‌ها یا مهندسان متخصص می‌تواند به انتخاب مواد مناسب کمک کند.
مقاومت در برابر سایش
برای دستیابی به مقاومت در برابر سایش در عین حفظ نرمی و قابل انعطافی قطعه، باید به موارد زیر توجه کنید:
انتخاب مواد مناسب: برای مقابله با سایش، باید از موادی استفاده کرد که دارای مقاومت بالا در برابر سایش باشند. موادی مانند آلیاژهای فولادی، استیل ضدزنگ، برنز، کربیدها و سرامیک‌ها به عنوان مثال می‌توانند انتخاب شوند. این مواد معمولاً دارای مقاومت بالا در برابر سایش هستند و همزمان می‌توانند نسبت نرمی و انعطاف را نیز حفظ کنند.
بهینه‌سازی طراحی: طراحی قطعه باید به گونه‌ای باشد که تماس مستقیم و مستمر با سطح‌های دیگر کاهش یابد. این می‌تواند شامل استفاده از سازه‌های پشتیبان، طرح‌های خاص برای توزیع بار، کاهش نقاط تماس مستقیم و استفاده از تکنولوژی‌های جدید در طراحی قطعه باشد.
استفاده از روش‌های پوشش‌دهی مقاوم در برابر سایش: می‌توان از روش‌های پوشش‌دهی مختلف برای افزایش مقاومت در برابر سایش استفاده کرد. این شامل روش‌هایی مانند کروم‌کاری، نیترید کربورز، روغن‌کاری و پوشش‌های کامپوزیتی است. این روش‌ها با ایجاد لایه‌های محافظ روی سطح قطعه، مقاومت در برابر سایش را افزایش می‌دهند.
استفاده از روش‌های خنک‌کاری: در برخی موارد، استفاده از روش‌های خنک‌کاری می‌تواند به کاهش سایش و افزایش مقاومت کمک کند. با کاهش دما در نقاطی که سایش بیشتری تحمل می‌کنند، احتمال تولید حرارت و سایش زیاد نیز کاهش می‌یابد.
در نهایت، برای دستیابی به مقاومت در برابر سایش در عین حفظ نرمی و قابل انعطافی قطعه، باید مواد مناسبی را انتخاب کرده و با طراحی مناسب و استفاده از روش‌های پوشش‌دهی و خنک‌کاری، مقاومت لازم را به دست آورد. همچنین، در انتخاب مواد و طراحی، باید نسبت نرمی و انعطاف را هم در نظر گرفت تا هیچ یک از این خصوصیات به ضرر دیگری تبدیل نشود.
علایم یاتاقان زدن
علائم و نشانه‌هایی که ذکر کرده‌اید، مرتبط با یاتاقان زدن در خودرو هستند. بیان علائم به شکلی دیگر امکان پذیر است:
- خوردگی: خوردگی روی سطح یاتاقان ممکن است نشانه‌ای از سایش و خرابی آن باشد. خوردگی معمولاً به علت تماس مستمر و غیرمنظم با سطوح دیگر یا به دلیل ورود آب و رطوبت به داخل یاتاقان رخ می‌دهد.
- جا زدن یاتاقان: جا زدن یاتاقان به معنای عدم قرارگیری صحیح یاتاقان در محل خود است. این ممکن است به دلیل سایش یا کیفیت نامناسب قطعات باشد. نشانه‌هایی مانند سایش غیرمنظم روی سطح یاتاقان، لغزش خودرو یا صداهای غیرعادی می‌تواند به جا زدن یاتاقان اشاره کند.
- روغن کاری غیر اصولی: روغن کاری نامناسب و عدم استفاده از روغن‌های متناسب با یاتاقان‌ها می‌تواند باعث ایجاد سایش زیاد و خرابی آنها شود. نشانه‌هایی مانند صداهای غیرعادی، لغزش خودرو یا افزایش دمای یاتاقان می‌تواند نشان دهنده روغن کاری غیر اصولی باشد.
- بوجود آمدن آلودگی بر روی قطعه: وجود گرد و غبار، روغن یا آلودگی دیگر روی قطعه ممکن است باعث ایجاد سایش و خرابی یاتاقان شود. این آلودگی‌ها معمولاً با تماس مستمر و حرکت قطعه باعث خوردگی و سایش زیاد می‌شوند.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم و نشانه‌ها، تعویض و تعمیر یاتاقان‌ها ضروری است تا از وقوع خسارات جدی جلوگیری شود و عملکرد خودرو بهینه باشد.
جمع بندی
در این مطلب به بررسی یاتاقان خودرو، علایم و جلوگیری از مشکل یاتاقان زدن در خودرو پرداخته ایم.مجموعه نمایندگی دات کام به عنوان شرکت پیشگام در زمینه ی خرید و فروش انواع لوازم یدکی ماشین سنگین، امکان خرید انواع لوازم را برای متقاضیان عزیز فراهم کرده است. جهت سفارش لوازم یدکی وارد بخش فروشگاه سایت شده و با ثبت سفارش خود انواع لوازم مورد نظر خود را از سراسر ایران سفارش دهید
